Свештеник Алексеј Јанг

АДВЕНТИСТИ НА СЕДМИОТ ДЕН

Иако адвентистите на седмиот ден ги усвојуваат основните христијански учења - веруваат во Светата Троица, раѓањето од дева Марија и Воскресението Христово, Библијата како Слово Божјо (и некои „водечки“ христијани сметаат дека тоа е друга протестантска конфесија) ги издвојуваат неколку карактеристики кои го оправдуваат нивното класифицирање во тоталитарна секта.

Зборот адвентист потекнува од латинскиот збор adventus - доаѓање - и се однесува на оние групи кои, не само што го очекуваат неминовното Христово враќање, туку во различни времиња се обидувале да ја предвидат годината, па дури и денот на ова враќање, наспроти предупредувањето на нашиот Господ: „А за тој ден и час никој не знае, ниту ангелите небесни, а само Мојот Отец“ (Мат. 24, 36). Иако „адвентизмот“ е честа тема меѓу многу протестантски групи, особено кај оние под „пентекосталното влијание“ адвентистичкото движење се јавило во XIX век обидувајќи се точно да го предвидат датумот на Второто Христово доаѓање.

Адвентисти има неколку групи покрај адвентистите на седмиот ден - почнуваат со Вилијам Милер, фармер кој е роден во Масачусец набрзо по американската револуција. Макар што ја изгубил својата вера во Бога како тинејџер, повторно почнал да верува на 37-годишна возраст. Враќањето кон баптистичката вера на родителите било проследено со интензивно проучување на Библијата.

Неговото интересирање најмногу било насочено на библиското пророштво, содржано во книгите за Данаил и Откровението. Врз основа на своите интерпретации на извадоците од книгата на пророкот Данаил, Милер во 1831 год. објавил дека Христос ќе се врати на земјата помеѓу март 1843 год. и март 1844 год. Иако во тоа време сè уште имало баптисти, Милер отпочнал да собира приврзаници на сопственото гледиште, и ја издал првата адвентистичка публикација, весникот под името „Знаци на времето“.

Милер не бил единствениот пророк „на последните времиња“ во тоа време. На почетокот на XIX век Нова Англија изобилувала со голем број проповедници, а популарноста на групните собирања им овозможила публика за нивните есхатолошки прогласи. На овие собири религиозното воодушевување преминувало во еуфорија.

Милер бил искрен и убедлив говорник, кој, изгледа, не бил оптоварен со претерана амбиција. Бил огорчен заради фанатизмот на некои свои следбеници: „Нивните состаноци му изгледале повеќе како дар-мар, отколку како свечен собир на покајници со чувство на стравопочитување пред светиот Бог“. Околу 200 проповедници му помогнале на Милер во ширењето на неговите гледања и до 1840 год. ги имало околу 50.000 следбеници кои се нарекувале „Милеровци“.

Кога Христос не се вратил во текот на предвидената година, Милер ја признал својата грешка, но еден од неговите ученици повторно го „пресметал“ времето на Второто доаѓање за 22 октомври 1844 година. Толку било напнато нивното очекување, така што кога дошло „големото разочарување“ извесен број милеровци полуделе, а некои дури извршиле и самоубиство, а повеќето едноставно се вратиле на својата претходна конфесионална припадност.

Ова, меѓутоа, не го означил крајот на движењето. Утрото по големото разочарување, верниот милеровец, по име Хирам Едсон имал небесна визија:

„Тој видел дека чистењето на светилиштето што го претскажал Данаил не се поклопило со Второто доаѓање, туку со Христовото влегување во светиите на светиите на небесното светилиште, токму пред Неговото враќање“.

Во меѓувреме, уште еден милеровец, Џозер Бејтс, се убедил дека светиот ден во седмицата е саботата, Сабат, и овој ден попрво треба да се слави отколку неделата. Ова наизглед ново учење меѓу протестантите, во суштина било позајмено од баптистите на седмиот ден. Официјално било осудено од умереното крило на милеровците 1845 г., но веќе следната година го ширела помала група под влијание на младата „пророчка“ Елена Г. Хармон. Набрзо по средбата со Бејтс 1846 год., имала визија: „На небото - рекла - Исус ì дозволил да ги види плочите од камен, на кои се запишани десетте заповеди. На нејзино чудење, четвртата заповед што се однесува на почитување на седмиот ден, била во центарот на тие десет поуки, со мала аура (прстен од светлост) околу неа“.

Таа година деветнаесетгодишната Елена се омажила за Џејмс Вајт, адвентистички проповедник. Подоцна, имала видение кое ја разработило Едсоновата верзија. Таа објавила дека Господ во 1844 год. „влегол во небескиот храм да ја исчисти земјата од тешкиот грев - осквернување на саботата. Ќе се врати на земјата кога ќе ја заврши оваа задача“.

Оваа венчавка на саботарка со адвентист ја создало основата за организација на посебна гранка милеровци, кои го усвоиле името „Адвентисти на седмиот ден“ во 1860 година. Основањето на новата верска организација значело признавање на Елена Т. Вајт како боговдахновена пророчка, која била еднаква со пророците на Стариот Завет. Навистина, Милер веќе бил повлечен од активното водење на движењето, и за кусо време тоа се пренело на Џејмс Вајт, а особено на неговата сопруга. Таа се смета за основач на адвентизмот на седмиот ден. Спротивно на тврдењето на адвентистите дека веруваат во Библијата и само во Библијата, токму книгите на госпоѓа Вајт - таа била плоден писател - адвентистите ги сметаат за првенствен и авторитетен коментар на Светото Писмо.

Опсесивното истакнување на саботата и крајот на светот (за нив тоа е „тест“ за вистинскиот христијанин) покажува дека адвентистите како и многу секти издвојуваат еден или два теолошки проблема, кои стануваат причина за постоењето на целото движење. Меѓутоа, нивната најголема грешка лежи во нивната имплицитна доверба во Елена Г. Вајт. Не само што нејзините написи се полни со очигледна контрадикторност, што е уште полошо, откриени се неколку примери книжевна кражба (плагијат) во нејзините „од Бога вдахновени искази“. Да наведеме некои примери:

Во декември 1844 год. таа имала визија во која јасно е кажано дека Бог на 22 октомври ги затворил портите за спасување на грешниците (оние кои сè уште не го прифатиле учењето на милеровците). Меѓутоа, во подоцнежната збирка на нејзините рани текстови, прецртани се местата што се однесуваат на затворањето на портите. Слично на тоа, едно време тврдела дека барањето лекарска помош означува недостаток на вера: човекот своето здравје треба да му го довери единствено на Бога. Меѓутоа, неколку години подоцна, таа пишувала дека „во некои случаи советот на лекарот е многу неопходен. Отсекогаш сме имале ваков став“. Слично било и во поглед на нејзиното „божествено откровение“ поврзано се реформата во облекувањето, која била актуелна тема тие денови, благодарејќи на првите феминистки, кои облекувале покуси здолништа преку пантолоните како своја униформа. Во 1863 година Елена Г. Вајт отпочнала со изјавата дека „Бог не сака Неговите луѓе да ја усвојат реформата на облекувањето“, а четири години подоцна изјавила: „Бог сега би сакал Неговиот народ да ја прифати реформата на облекувањето, тврдејќи дека исправниот начин на облекување е откриен во визијата од 1863 год.! Спротивно на ова сведочење напорите на госпоѓа Вајт да го наметне својот модел на облека на адвентистичките сестри, останале без успех, и нејзе многу ì олеснило кога во 1875 год. имала откровение дека реформата во облекувањето станала „навреда на причината на вистината“ и можела со мирна совест да ја остави настрана.

Реформата во облекувањето била дел од широката програма на здравствената реформа, тема на која ì се посветувало значително внимание во почетокот и средината на минатиот век. Медицината тогаш сè уште се потпирала на примитивни и неефикасни методи, каква што била употребата на пијавиците. Во голема мерка имало простор за нови идеи, па дури и за оние кои биле малку или воопшто не биле медицински образувани. Госпоѓа Вајт имала голем успех во своите говори, бидејќи се залагала за умереност и трезвеност, и храбро ја проширила својата забрана на алкохолот и на стимулансите: чајот, кафето, цигарите. Подоцна, во 1863 год. имала визија која ја инспирирала да ги додаде: месото, јајцата, путерот и сирењето на својата листа на забранета храна. Здравствената реформа, - изјавувала таа - е „тесно поврзана со сегашната вистина како што раката е соединета со телото“.

И таа, и нејзиниот маж, постојано биле болни и не е ни чудо што прашањето за здравјето доминира во нејзината теологија. Дури и современиците не можат, а да не ги забележат воочливите паралели помеѓу нејзините „од Бога вдахновени“ изјави на таа тема и идеите на некој од водечките реформатори во здравствената сфера од тие денови, особено на оние кои се појавиле во Л. Б. Коловата „Философија на здравјето“. Една од нејзините книжевни асистенти Франсис Болтон му се пожалила на некој собрат - адвентист: „Повеќето од она што го пишувам јас се појавува во списанието „Review and Herald“ како да излегло од перото на сестрата Вајт, и дека е резултат на вдахновение од Бога. Сакам да ви кажам дека ова многу ме растажува бидејќи чувствувам дека играм измамничка улога“. Кога госпоѓата Вајт дознала за ова признание, госпоѓица Болтон била разрешена од својата функција по кратка постапка.

Постепените разоткривања од овој вид предизвикале раскол во редовите на адвентистите, но дури ни обвиненијата за плагијати не биле доволни да ја разнишаат довербата што повеќето адвентисти ја имале во својата пророчка, која ги водела. Во секој случај, под нејзино раководство продолжиле да се основаат институти за здравје и санаториуми во разни делови на САД и во странство. Во 1910 год. еден од овие санаториуми во Лома Линда, Калифорнија ги отворил своите врати како колеџ за лекари - евангелисти. Денес адвентистите раководат со многу болници во земјата. Рестораните во овие институции нудат само вегетаријанска храна (најверните адвентисти се вегетаријанци, а употребата на кафето, чајот и алкохолот е забранета), а болничките пастори нудат духовна утеха, и им даваат упатства на пациентите што се базирани на записите на Елена Г. Вајт, чии книги се достапни. Многу од овие болници го комбинираат традиционалното лекување со програмите за лекување на зависниците од алкохол/дрога, со посебни одделенија за рак, со престојувалиште за патници и сиромаси, училишта за млади и храм.

Покрај нивните доктрини што се однесуваат на второто доаѓање и саботата, адвентистите на седмиот ден учат дека човекот нема бесмртна душа. Кога ќе умре едноставно престанува да постои сè до Второто Христово доаѓање, кога Он ќе им го воскресне телото, и тогаш ќе им даде бесмртна душа. Исто така, тие веруваат во целосното истребување на неправедните (т.е. нема да ги поднесуваат вечните маки).

Интернационалното седиште на „Светската федерација на адвентистите на седмиот ден“ се наоѓа близу Вашингтон, Б.С. „Генералната конференција“, што е демократски избрана управува со бројно членство, околу четири милиони, што е организирано во тринаесет „изборни подрачја“.

Иако адвентистите на седмиот ден не се агресивни како што се мормоните или „Јеховините сведоци“, тие интензивно мисионерат. Тие, не се гледаат себеси едноставно како едно црковно тело во светот, туку како пророчко движење кое има за задача да го објави вечното евангелие, а по нивното верување тоа би било одредување на часот на Божјиот Суд. Како мисионери адвентистите делуваат на многу луѓе со својата донекаде рафинирана, телевизиска програма; најзначајна е емисијата „Пишано е“ што се емитува еднаш неделно. Го издаваат и списанието „Светска Божја Црква“, кое се дели бесплатно, бидејќи се финансира од прилозите на членовите на црквата, иако самата црква ретко се спомнува во списанието. Оваа „тактика на камуфлажа“ на нивниот идентитет во медиумите е карактеристична за култовите.

Адвентистите особено се привлечни затоа што ја истакнуваат традиционалната семејна вредност и здравјето на сите луѓе, кои се вознемирени заради современата дезинтеграција на семејството, и сè поголемата затруеност на храната. Теолошки, меѓутоа, на нивните аргументи лесно ќе им се спротивстават, оние, кои имаат солидно знаење за Библијата и историјата на Црквата.